Covid-19 nedeniyle hastanede yatarak tedavi edilen olgularda kullanılan ilaçların ve kardiyovasküler hastalık varlığının EKG bulguları üzerine etkisi; makine öğrenme ve veri madenciliği öngörme çalışması:

COVID-19 pandemisi dünyada ve ülkemizde farklı hızlarda yayılmaya devam etmektedir. SARS-CoV- 2 yeni bir virüs olduğundan virüs ve hastalık sürecine ait bilinmeyen birçok nokta bulunmaktadır. Bu durum profilaksi ve tedavi yönetimi konusunda çeşitli güçlükler yaşanmasına yol açmaktadır. Bu endikasyonda etkililiği ve güvenliliği tam olarak kanıtlanmış onaylı farmakoterapi imkanının henüz bulunmaması, endikasyon dışı ilaç kullanımını zorunlu kılmaktadır..Bu durum, mevcut farmakolojik tedavi seçeneklerinin ve bunlarla ilgili etkileşimlerin güvenlilik kaygılarının giderilmesi gerekliliğini ön plana çıkarmaktadır.

Klorokin ve hidroksiklorokin COVID-19 tedavi protokollerinde dünyada ve ülkemizde ön sıralarda yer almaktadır. Bu ilaçların özellikle kardiyovasküler potansiyel advers etkileri sıtma ve romatolojik hastalıklar gibi endikasyonlardaki kullanımından bu yana bilinmektedir. QT uzaması ve buna bağlı aritmojenik advers etki riski ilacın kullanımını önemli ölçüde sınırlandırabilen bir durumdur. Oldukça geniş yelpazedeki hasta popülasyonlarında kullanılan söz konusu ilaçlara bağlı kardiyovasküler  advers etkinin tespiti ve risk minimizasyonunun başarılı şekilde yönetimi için altta yatan faktörlerle olası ilişkilerinin ortaya koyulmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Halihazırda çeşitli ilaç etkileşimlerinin, bazı kardiyak sorunların ve yüksek doz/uzun süre klorokin/hidroksiklorokin kullanımının advers etkilerin görülme sıklığını artırdığı bilinmekle birlikte bu konuda hastaya ve almış olduğu tedavilere ilişkin çok sayıdaki faktörün söz konusu advers etkinin sıklığı ve seyrinde belirleyici olabileceği düşünülmektedir. Bu konuda edinilecek bilgiler yatan hastaların yanı sıra özellikle COVID-19 tedavisi evde sürdürülen hastaların tedavi yönetiminde yaşamsal kazanımlar sağlayabilir. QT uzaması başta olmak üzere kardiyovasküler advers etkiler COVID-19 tedavisinde gündeme gelen başka ilaçlar için de söz konusudur. Bu durum ilaca bağlı elektrokardiyografik değişikliklerin tespitinin ve ilişkili durumların analizinin önemini artırmaktadır. Konuya ilişkin henüz az sayıda gözlemsel çalışma olup farklı coğrafya, ülke ve hasta gruplarını içeren ve iyi tasarlanmış çalışmalardan elde edilmiş bilgilere ivedilikle ihtiyaç bulunmaktadır. COVID-19 pandemisinde bu gibi hassas durumların tespit edilmesi için yeterli randomize kontrollü klinik çalışmalara imkan bulma güçlükleri yaşanmaktadır. Rutin tedavi uygulamaları sırasında elde edilen ayrıntılı verilerin sistematik bir biçimde değerlendirilip çok yönlü analizlerle bilimsel çıktıya dönüştürülmesi söz konusu eksiklerin giderilmesine katkı sunabilecek niteliktedir.

Son birkaç yılda veri madenciliği ve makine öğrenmesi teknikleriyle tıp alanında bazı risklerin daha iyi veya daha önceden öngörülebilmesi mümkün olabilmektedir. Marmara Üniversitesi olarak bu alanda çalışmalarımız ve yayınlarımız mevcuttur.

Bu araştırmada hastanede yatarak Covid-19 tedavisi alan hastalarda kullanılan ilaçların EKG parametreleri üzerindeki etkilerinin ve bunların risk faktörleriyle ilişkilerinin veri madenciliği ve makine öğrenmesi teknikleri kullanılarak belirlenmesi amaçlanmaktadır.

• ÇALIŞMANIN GEREKÇESİ / AMACI:

Covid-19 tedavisinde kullanılan ilaçların tamamı endikasyon dışı kullanılmakta olup önemli güvenlilik klinik veri analizine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu araştırmada hastanede yatarak Covid-19 tedavisi alan hastalarda kullanılan ilaçların EKG parametreleri üzerindeki etkilerinin belirlenmesi ve bunların risk faktörleriyle ilişkisinin çok yönlü veri analiziyle veri madenciliği ve makine öğrenmesi kullanılarak incelenmesi amaçlanmaktadır

Sorumlu Araştırıcı : 

M.Ü. Hipertansiyon ve Ateroskleroz Eğitim Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü

Prof.Dr. Ali Serdar Fak, Kardiyoloji ve İç Hastalıkları Uzmanı